کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین شهری و نحوه اعتراض
کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین شهری و نحوه اعتراض به آرای صادره
کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین‌شهری یکی از نهادهای کلیدی در نظام حقوقی ایران است که وظیفه تشخیص نوعیت اراضی را بر عهده دارد. این کمیسیون تعیین می‌کند که آیا زمینی موات، بایر یا دایر است و بر اساس این تشخیص، مالکیت و نحوه استفاده از زمین مشخص می‌شود. در این مقاله، به بررسی جامع ساختار، وظایف، نحوه صدور رأی، موارد مورد بررسی، چگونگی اعتراض به آرای این کمیسیون و مراجع صالح برای رسیدگی به اعتراضات می‌پردازیم.
ساختار کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین شهری
کمیسیون ماده ۱۲ از سه عضو تشکیل شده است که هر سه نماینده وزارت مسکن و شهرسازی هستند و با حکم وزیر مسکن و شهرسازی منصوب می‌شوند. این کمیسیون در راستای اجرای قانون زمین‌شهری مصوب سال ۱۳۶۶ فعالیت می‌کند و دبیرخانه آن وظیفه تشکیل پرونده‌ها، انجام استعلامات لازم و ابلاغ آرای صادره را بر عهده دارد.
وظایف و اختیارات کمیسیون ماده ۱۲
بر اساس ماده ۱۲ قانون زمین‌شهری، تشخیص عمران و احیاء، تأسیسات متناسب، تعیین نوع زمین دایر و تمیز بایر از موات به عهده وزارت مسکن و شهرسازی است. این وظایف به کمیسیون ماده ۱۲ محول شده است. به‌عبارت‌دیگر، این کمیسیون مرجع تخصصی برای رسیدگی به امور مربوط به اراضی و تشخیص نوع آن‌هاست.
نحوه صدور رأی توسط کمیسیون ماده ۱۲
پس از تشکیل پرونده و جمع‌آوری مدارک لازم، کمیسیون با بازدید از محل، بررسی مستندات و استماع دفاعیات مالکین یا وکلای آن‌ها، اقدام به صدور رأی می‌کند. این رأی با اکثریت اعضا صادر می‌شود و تعیین می‌کند که زمین موردنظر موات، بایر یا دایر است.
موارد مورد بررسی توسط کمیسیون ماده ۱۲
کمیسیون ماده ۱۲ به بررسی و تشخیص نوعیت اراضی می‌پردازد که شامل موارد زیر است:
-
-
- – زمین موات: زمینی که سابقه عمران و احیا نداشته باشد.
- – زمین بایر: زمینی که سابقه عمران و احیا داشته؛ ولی به حالت موات برگشته باشد.
- – زمین دایر: زمینی که در حال حاضر عمران و احیا شده و مورد بهره‌برداری است.
-
نحوه اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین شهری: توضیح کامل و جامع
اعتراض به آرای کمیسیون ماده ۱۲ یکی از حقوق قانونی افرادی است که معتقدند رأی صادره از سوی این کمیسیون منجر به تضییع حقوق آن‌ها شده است. اعتراض به این آرا باید مطابق با قواعد قانونی و در مراجع صالح انجام شود. در ادامه، فرایند اعتراض، مدارک موردنیاز، نحوه نگارش دادخواست، و سایر نکات مربوط به اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۲ به‌تفصیل توضیح داده شده است.
۱. مراجع صالح برای اعتراض
ابتدا در حدود صلاحیت محاکم در رسیدگی به اعتراضات اختلافات وراء متناقضی وجود داشته؛
اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۲ در دیوان عدالت اداری یا دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک؟
الف. دیوان عدالت اداری
– مرجع اصلی برای اعتراض به تصمیمات و آرای کمیسیون‌های دولتی از جمله کمیسیون ماده ۱۲.
– صلاحیت دیوان عدالت اداری بیشتر برای اعتراض به موضوعات اجرایی و تصمیم‌گیری‌های نادرست کمیسیون است.
ب. دادگاه عمومی حقوقی
– در مواردی که موضوع اعتراض به مالکیت یا اسناد عادی مربوط شود، دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع زمین صالح است.
نهایتاً دادنامه شماره ۷۰۱۱۲۴ مورخه ۹۴/۷/۲۴ صادره از شعبه ۳۴ دیوان عالی کشور به شرح ذیل تکلیف را روشن نمود
۱- آقای ع. ت. وکیل دادگستری به وکالت از خواهان‌ها به طرفیت اداره کل راه و شهرسازی استان لرستان و اداره ثبت‌اسناد و املاک شهرستان ا. دعوی به خواسته ابطال رأی شماره ۴۸۵-۱۳۹۳/۱۰/۱۱ صادر شده از کمیسیون موضوع ماده ۱۲ قانون زمین‌شهری با احتساب خسارات دادرسی اقامه نموده است. ۲- پرونده برای رسیدگی به شعبه دوم دادگاه عمومی حقوقی ا. ارجاع شده و این شعبه به شرح رأی شماره ۳۱۳-۱۳۹۴/۴/۱۶ رسیدگی به موضوع را در صلاحیت دیوان عدالت اداری دانسته و قرار عدم صلاحیت به اعتبار آن مرجع صلاحیت کرده است . ۳- پرونده پس از وصول و ثبت در دبیرخانه دیوان عدالت اداری به شعبه هفتم ارجاع شده و این شعبه وفق دادنامه شماره ۱۷۰-۱۳۹۴/۵/۱۹ با استدلال اینکه رسیدگی به دعوی خواهان در صلاحیت دیوان عدالت اداری نیست قرار عدم صلاحیت به اعتبار صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی ا. صادر و پرونده را باهدف حل اختلاف به دیوان عالی کشور ارسال داشته که پس از وصول و ثبت در دبیرخانه دیوان عالی کشور به این شعبه ارجاع شده است. عضو ممیز – حسن ق. ی هیئت شعبه در تاریخ بالا تشکیل گردید. پس از قرائت گزارش عضو ممیز و ملاحظه اوراق پرونده در خصوص موضوع مشاوره نموده چنین رأی می‌دهد
رأی شعبه
در خصوص اختلاف حاصل در صلاحیت فی‌مابین شعب دیوان عدالت اداری و دادگاه عمومی حقوقی شهرستان ا. (به ترتیب شعب هفتم و دوم) در رسیدگی به دعوی خواهان به شرح مندرج در گزارش مذکور در فوق، نظر به اینکه حسب مدلول ماده ۱۲ قانون زمین‌شهری، تشخیص عمران و احیاء و تأسیسات متناسب و تعیین نوع زمین دایر و تمیز با بایر از موات به عهده وزارت مسکن و شهرسازی قرار گرفته و نظریه کمیسیون موضوع ماده ۱۲ دراین‌خصوص قابل‌اعتراض در دادگاه صالح است و مراد مقنن از دادگاه صالح، دادگاه‌‌های دادگستری است. بنا به‌مراتب با اجازه حاصل از ماده ۱۴ قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب ۱۳۹۰ ضمن تأیید قرار عدم صلاحیت شعبه هفتم دیوان عدالت اداری و نقض قرار عدم صلاحیت شعبه دوم دادگاه عمومی ا. ، با تأیید صلاحیت دادگاه عمومی حقوقی شهرستان ا. «ترجیحاً شعبه دوم» حل اختلاف می‌نماید و مقرر می‌دارد پرونده به این دادگاه برای رسیدگی اعــــاده شــــــود.
رئیس و عضو معاون شعبه ۳۴ دیوان عالی کشور
جواد اسلامی – حسن قاسمی
۲. مهلت قانونی اعتراض
طبق قانون، مهلت اعتراض به آرای کمیسیون ماده ۱۲، سه ماه از تاریخ ابلاغ رأی است. عدم اقدام در این بازه زمانی موجب ازدست‌رفتن حق اعتراض می‌شود.
۳. مراحل اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۲
الف. تهیه مدارک موردنیاز
مدارکی که برای اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۲ باید آماده کنید، شامل موارد زیر است:
-
-
- ۱. رأی صادره از کمیسیون ماده ۱۲: کپی برابر اصل رأی کمیسیون.
- ۲. سند مالکیت یا مدارک اثبات مالکیت: شامل اسناد رسمی، مبایعه‌نامه، یا هر مدرکی که مالکیت شما را اثبات کند.
- ۳. نقشه زمین و مستندات فنی: نقشه کاداستری، نقشه هوایی یا گزارش کارشناسی زمین.
- ۴. دلایل و شواهد مرتبط: مدارکی که نشان دهد رأی کمیسیون اشتباه بوده (مثلاً اسنادی که نشان‌دهنده عمران و احیای زمین باشد).
- ۵. مدارک شناسایی: شامل کارت ملی و شناسنامه مالک یا وکیل.
- ۶. وکالت‌نامه: اگر از وکیل استفاده می‌کنید، وکالت‌نامه باید به دادخواست پیوست شود.
-
ب. نگارش دادخواست
دادخواست باید به‌صورت رسمی و مطابق با اصول نگارش حقوقی تهیه شود. در اینجا نمونه‌ای از دادخواست اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۲ آورده شده است:
نمونه دادخواست اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۲
مرجع رسیدگی:
دیوان عدالت اداری / دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع ملک
خواهان:
[نام و نام خانوادگی]
[کد ملی و مشخصات شناسایی]
[نشانی کامل]
خوانده:
وزارت راه و شهرسازی (نمایندگی کمیسیون ماده ۱۲)
[نشانی وزارتخانه یا اداره کل مربوطه]
موضوع دادخواست:
اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین‌شهری
دلایل و مستندات:
۱. اسناد مالکیت (پیوست شماره ۱).
۲. نقشه و گزارش کارشناسی زمین (پیوست شماره ۲).
۳. رأی کمیسیون ماده ۱۲ (پیوست شماره ۳).
شرح دادخواست:
احتراماً به استحضار می‌رساند:
این‌جانب [نام خواهان]، مالک زمین واقع در [نشانی زمین یا پلاک ثبتی]، هستم. کمیسیون ماده ۱۲ قانون زمین‌شهری در تاریخ [تاریخ رأی] رأی به ملی بودن زمین مذکور داده است. درحالی‌که این رأی با مدارک و مستندات این‌جانب مغایرت دارد. دلایل این اعتراض به شرح زیر است:
۱. این زمین از سال [تاریخ] تحت بهره‌برداری کشاورزی / مسکونی بوده و دارای تأسیسات و زیرساخت‌های مربوطه است.
۲. مدارک مالکیت این‌جانب که در تاریخ [تاریخ] تنظیم شده‌اند، نشان‌دهنده حق مالکیت قانونی بنده بر این زمین است.
۳. نقشه و تصاویر هوایی نیز گواه عمران و احیای زمین است.
لذا باتوجه‌به دلایل فوق و به‌منظور احقاق حقوق قانونی، تقاضای بررسی مجدد رأی کمیسیون ماده ۱۲ و صدور رأی مقتضی را دارم.
خواسته:
ابطال رأی کمیسیون ماده ۱۲ و صدور حکم به دایر بودن زمین مذکور.
امضا و تاریخ:
[نام و امضا خواهان یا وکیل قانونی]
۴. روند رسیدگی به اعتراض
الف. ثبت دادخواست
– دادخواست باید به همراه تمامی مدارک به دیوان عدالت اداری یا دادگاه عمومی حقوقی ارسال شود.
– هزینه دادرسی باید مطابق با تعرفه قانونی پرداخت شود.
ب. بررسی اولیه
– مرجع رسیدگی ابتدا صلاحیت دادخواست و صحت مدارک را بررسی می‌کند.
– در صورت نقص در مدارک، مهلتی برای رفع نقص به خواهان داده می‌شود.
ج. جلسه دادرسی
– در جلسه دادرسی، خواهان و نماینده کمیسیون ماده ۱۲ حضور خواهند داشت.
– طرفین دلایل و مستندات خود را ارائه می‌کنند و در صورت لزوم، از کارشناسان رسمی دادگستری برای ارائه نظر استفاده می‌شود.
د. صدور رأی
– مرجع رسیدگی پس از بررسی مستندات و استماع اظهارات طرفین، رأی خود را صادر می‌کند.
– در صورت تأیید اعتراض، رأی کمیسیون ماده ۱۲ نقض و زمین به‌عنوان مستثنیات ثبت می‌شود.
۵. نکات کلیدی در اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۲
۱. استفاده از کارشناسان رسمی دادگستری
– استفاده از نظر کارشناسان رسمی می‌تواند در ارائه دلایل فنی و اثبات نوعیت زمین بسیار مؤثر باشد.
۲. رعایت مهلت قانونی
– اعتراض خارج از مهلت مقرر، رد خواهد شد و هیچ‌گونه امکانی برای پیگیری مجدد وجود نخواهد داشت.
۳. آشنایی با قوانین زمین‌شهری
– آگاهی از قوانین و مقررات مرتبط با زمین‌شهری و کمیسیون ماده ۱۲، می‌تواند به موفقیت اعتراض کمک کند.
نتیجه‌گیری
اعتراض به رأی کمیسیون ماده ۱۲ فرایندی حقوقی و تخصصی است که نیازمند مدارک مستدل، نگارش دقیق دادخواست، و آگاهی کامل از قوانین زمین‌شهری است. با رعایت اصول قانونی و ارائه مدارک معتبر، می‌توان از تضییع حقوق مالکین جلوگیری کرد و در مراجع صالح به نتیجه مطلوب دست‌یافت. مؤسسات حقوقی و وکلای متخصص در این حوزه می‌توانند نقش مهمی در هدایت پرونده و افزایش شانس موفقیت در این فرایند داشته باشند.
اگر به دنبال اطلاعات بیشتری در خصوص قوانین هستید، می‌توانید به بخش‌های دیگر سایت ما مراجعه کرده و اطلاعات کامل‌تری را دریافت کنید.
برای مطالعه قانون زمین شهری در سایت مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی اینجا را کلیک کنید.
برای ورود به درگاه ملی قوه قضاییه اینجا را کلیک کنید.
