داوری چیست؟
داوری چیست؟
داوری یکی از روش‌های حل‌وفصل اختلافات است که به‌جای مراجعه به دادگاه، افراد می‌توانند با توافق، موضوع اختلاف خود را به داوران ارجاع دهند. این روش از دیرباز در جوامع مختلف کاربرد داشته و به دلیل صرفه‌جویی در زمان و هزینه‌ها، به یکی از روش‌های محبوب برای حل اختلافات تبدیل شده است.
اهمیت داوری در حل اختلافات
داوری به‌عنوان یکی از ارکان اساسی در حل اختلافات، امکان تصمیم‌گیری منصفانه و بی‌طرفانه را فراهم می‌کند. این روش به افراد این اجازه را می‌دهد که در فضایی غیررسمی‌تر نسبت به دادگاه‌ها، با کمترین میزان تنش، اختلافات خود را حل کنند.
برخی از مهم‌ترین مزایای داوری عبارت‌اند از:
۱. سرعت در حل اختلافات.
۲. صرفه‌جویی در هزینه‌ها.
۳. بی‌طرفی و تخصص داوران.
۴. محرمانه بودن فرایند.
اصول کلی داوری
۱. توافق طرفین:
اساس داوری بر توافق طرفین استوار است. هرگونه تصمیم‌گیری توسط داور، تنها در صورتی معتبر است که طرفین از قبل توافق کرده باشند.
۲. بی‌طرفی داوران:
یکی از اصول مهم در داوری، بی‌طرفی داوران است. داور باید به‌گونه‌ای عمل کند که هیچ شائبه‌ای از جانب‌داری یا تعصب در تصمیمات او وجود نداشته باشد.
۳. قابلیت اجرایی رأی:
رأی صادر شده توسط داور، مشابه حکم دادگاه از ضمانت اجرایی برخوردار است، مشروط بر اینکه بر اساس قوانین و توافق‌نامه‌های بین‌المللی یا داخلی صادر شده باشد.
انواع داوری
داوری را می‌توان بر اساس معیارهای مختلف دسته‌بندی کرد. برخی از مهم‌ترین انواع آن عبارت‌اند از:
۱. داوری داخلی:
زمانی که اختلاف میان افراد یک کشور رخ دهد و داوری بر اساس قوانین داخلی انجام شود.
۲. داوری بین‌المللی:
در این نوع، اختلاف میان اشخاص حقیقی یا حقوقی از کشورهای مختلف رخ‌داده و قوانین بین‌المللی حاکم است.
۳. داوری اجباری و اختیاری:
– در داوری اختیاری، طرفین آزادند که اختلاف خود را به داوری ارجاع دهند.
– در داوری اجباری، ارجاع اختلاف به داوری به‌حکم‌قانون یا قرارداد الزامی است.
فرایند داوری
۱. توافق‌نامه داوری:
نخستین مرحله در داوری، تنظیم و امضای توافق‌نامه داوری است که در آن شرایط، قوانین و داوران مشخص می‌شوند.
۲. انتخاب داور:
انتخاب داوران یکی از حساس‌ترین مراحل است. داور باید فردی متخصص، بی‌طرف و مورد توافق طرفین باشد.
۳. برگزاری جلسات:
جلسات داوری معمولاً غیررسمی‌تر از دادگاه‌هاست و هدف آن تسریع در بررسی و حل اختلاف است.
۴. صدور رأی:
پس از بررسی اسناد و شواهد، داور رأی خود را صادر می‌کند که برای طرفین الزام‌آور است.
داوری در ایران
در حقوق ایران، داوری جایگاه ویژه‌ای دارد و قوانین متعددی برای آن پیش‌بینی شده است. فصل هفتم قانون آیین دادرسی مدنی ایران به داوری اختصاص دارد که مواد ۴۵۴ تا ۵۰۱ این قانون به تبیین اصول و قواعد مربوط به داوری پرداخته است.
نکات کلیدی داوری در حقوق ایران:
۱. توافق‌نامه داوری باید به‌صورت کتبی باشد.
۲. رأی داور باید مستدل و موجه باشد.
۳. در موارد خاص، امکان ابطال رأی داور توسط دادگاه وجود دارد.
مزایا و معایب داوری
مزایا:
– حل‌وفصل سریع‌تر اختلافات.
– کاهش هزینه‌های دادرسی.
– محرمانگی فرایند.
معایب:
– محدود بودن امکان تجدیدنظر.
– وابستگی فرایند به توافق طرفین.
– امکان سوءاستفاده در انتخاب داوران.
نتیجه‌گیری
داوری به‌عنوان یک روش جایگزین برای حل اختلافات، نقشی مهم در کاهش بار قضایی و ارائه راه‌حلی سریع و کارآمد ایفا می‌کند. آگاهی از قوانین و اصول کلی داوری به افراد کمک می‌کند تا از این ابزار مؤثر به بهترین شکل ممکن بهره‌برداری کنند.
اگر به دنبال اطلاعات بیشتری در خصوص قوانین هستید، می‌توانید به بخش‌های دیگر سایت ما مراجعه کرده و اطلاعات کامل‌تری را دریافت کنید.
برای ورود به درگاه ملی قوه قضاییه اینجا را کلیک کنید.
