تفاوت‌های حقوقی بین شرکت‌های سهامی خاص و عام
تفاوت‌های حقوقی بین شرکت‌های سهامی خاص و شرکت‌های سهامی عام
در نظام حقوقی ایران، شرکت‌های تجاری مختلفی تعریف شده‌اند که از جمله رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام اشاره کرد. شناخت دقیق تفاوت‌های حقوقی این دو نوع شرکت، هم برای فعالان اقتصادی و هم برای وکلای تجاری اهمیت دارد؛ زیرا هر کدام از این شرکت‌ها ساختار، فرآیند تأسیس، الزامات قانونی و کارکردهای متفاوتی دارند. در این مقاله، تفاوت‌های حقوقی شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام را از جنبه‌های مختلف بررسی می‌کنیم.
تعریف شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام
شرکت سهامی خاص، شرکتی است که تمام سرمایه آن توسط مؤسسین تأمین می‌شود و سهام آن قابل عرضه در بورس یا فروش عمومی نیست. در مقابل، شرکت سهامی عام شرکتی است که بخشی از سرمایه آن از طریق فروش سهام به عموم مردم تأمین می‌شود و معمولاً در بورس پذیرفته می‌شود.
۱. تفاوت در تأسیس شرکت
الف. شرکت سهامی خاص:
- حداقل تعداد مؤسسین: ۳ نفر
- نیازی به پذیره‌نویسی عمومی نیست.
- تمامی سرمایه باید توسط مؤسسین تأمین شود.
- ثبت شرکت ساده‌تر و سریع‌تر است.
ب. شرکت سهامی عام:
- حداقل تعداد مؤسسین: ۵ نفر
- باید بخشی از سرمایه از طریق پذیره‌نویسی عمومی تأمین شود.
- فرآیند تأسیس پیچیده‌تر است و نیاز به اخذ مجوز از سازمان بورس و انتشار آگهی پذیره‌نویسی دارد.
۲. حداقل سرمایه اولیه
- شرکت سهامی خاص: حداقل سرمایه مورد نیاز ۱۰۰ میلیون ریال است.
- شرکت سهامی عام: حداقل سرمایه اولیه باید ۵۰۰ میلیون ریال باشد.
این تفاوت نشان می‌دهد که شرکت سهامی عام برای فعالیت‌های کلان اقتصادی و جذب سرمایه‌های عمومی طراحی شده است.
۳. نحوه انتقال سهام
- در شرکت سهامی خاص، انتقال سهام معمولاً نیازمند موافقت مدیران یا سهامداران دیگر است و به راحتی قابل انجام نیست.
- در شرکت سهامی عام، سهام به راحتی در بورس قابل معامله است و معمولاً محدودیتی برای انتقال وجود ندارد.
۴. ساختار مدیریتی
الف. شرکت سهامی خاص:
- هیئت‌مدیره حداقل ۳ نفره
- انتخاب با رأی سهامداران
- نیازی به بازرس قانونی در برخی موارد نیست (اما معمولاً انتخاب می‌شود)
ب. شرکت سهامی عام:
- هیئت‌مدیره حداقل ۵ نفره
- حضور بازرس قانونی الزامی است.
- مقررات سخت‌گیرانه‌تری برای شفافیت مالی و گزارش‌دهی دارد.
۵. نحوه انتشار سهام
- شرکت سهامی خاص مجاز به انتشار سهام در بازار بورس یا فرابورس نیست.
- شرکت سهامی عام می‌تواند سهام خود را در بورس یا فرابورس عرضه کند و از سرمایه‌گذاران عمومی جذب سرمایه کند.
۶. نظارت قانونی
- شرکت سهامی خاص تحت نظارت اداره ثبت شرکت‌ها قرار دارد و الزامات آن سبک‌تر است.
- شرکت سهامی عام علاوه بر اداره ثبت شرکت‌ها، تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار نیز قرار دارد. بنابراین باید الزامات بیشتری را رعایت کند، مانند افشای اطلاعات مالی، ارسال گزارش‌های حسابرسی‌شده، و رعایت مقررات بازار سرمایه.
۷. افزایش سرمایه و جذب سرمایه‌گذار
- در شرکت سهامی خاص، افزایش سرمایه باید از طریق آورده سهامداران یا افزایش ارزش اسمی سهام انجام شود.
- در شرکت سهامی عام، افزایش سرمایه می‌تواند از محل فروش سهام جدید به عموم، صرف سهام، یا از محل سود انباشته انجام شود.
۸. مقررات و الزامات گزارش‌دهی
- شرکت سهامی خاص الزامی برای افشای عمومی اطلاعات مالی ندارد، مگر در موارد خاص.
- شرکت سهامی عام موظف است اطلاعات مالی و گزارش‌های حسابرسی‌شده خود را به صورت شفاف و منظم منتشر کند.
۹. مناسب بودن برای چه نوع فعالیت‌هایی
- شرکت سهامی خاص بیشتر برای کسب‌وکارهای خانوادگی، استارتاپ‌ها، پروژه‌های کوچک و متوسط مناسب است.
- شرکت سهامی عام برای پروژه‌های بزرگ، مشارکت با نهادهای دولتی، و ورود به بازار سرمایه بهترین گزینه است.
جدول مقایسه‌ای شرکت سهامی خاص و شرکت سهامی عام
| ویژگی | شرکت سهامی خاص | شرکت سهامی عام |
|---|---|---|
| حداقل مؤسس | ۳ نفر | ۵ نفر |
| حداقل سرمایه اولیه | ۱۰۰ میلیون ریال | ۵۰۰ میلیون ریال |
| عرضه سهام در بورس | امکان‌پذیر نیست | امکان‌پذیر است |
| پذیرش عمومی سرمایه | ندارد | دارد |
| نظارت سازمان بورس | ندارد | دارد |
| شفافیت اطلاعات مالی | اختیاری | الزامی |
| مناسب برای | پروژه‌های کوچک و متوسط | پروژه‌های کلان |
اگر به دنبال اطلاعات بیشتری در خصوص قوانین هستید، می‌توانید به بخش‌های دیگر سایت ما مراجعه کرده و اطلاعات کامل‌تری را دریافت کنید.
برای مطالعه لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت در سایت مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی اینجا را کلیک کنید.
برای ورود به درگاه ملی قوه قضاییه اینجا را کلیک کنید.
